WESTERN MOVIES [PREVEDENI] - 1990

[•] [WS]Civil War, The (1990) AMERIČKI GRAÐANSKI RAT [SERIJA, 9 EPIZODA]
[•] Dance with Wolves (1990) PLES SA VUKOVIMA 
[•] Gunsmoke: The Last Apache (1990) U DIMU BARUTA 2: POSLEDNJI APAČ  
[•] [AW]Quigley Down Under (1990) KAUBOJ U AUSTRALIJI [aka NAJBOLJI STRELAC]
[•] Young Guns 2: Blaze of Glory (1990) MLADI REVOLVERAŠI 2  

AMERIČKI GRAĐANSKI RAT [SERIJA, 9 EPIZODA]

Civil War, The (1990) 

The North celebrated Lee's surrender and the end of the war. On April 14, Good Friday, John Wilkes Booth learned that President Lincoln, General Grant and others were to attend a play at the Ford theater. The Grants decided not to attend and left Washington for Philadelphia. Booth shot the President in the back of the head, and Lincoln died the next day at 7:22 a.m. The news flashed across the country via the telegraph and celebration turned to sorrow. Scattered fighting continued into May but on May 23, a victory parade was held in Washington. By July, eight of... The Civil War is a documentary film created by Ken Burns about the American Civil War. Episode list - Each episode was divided into numerous chapters or vignettes, but each generally had a primary theme or focus (i.e., a specific battle or topic). The series followed a fairly consistent chronological order of history.

Američki građanski rat je devetodelni dokumentarni film iz 1990. godine koji pruža sveobuhvatan pogled na Američki građanski rat. U vreme svog premijernog prikazivanja pogledalo ga je za PBS rekordnih 40 miliona gledalaca. U njemu učestvuju mnoga poznata glumačka imena kao što su Morgan Frimean, Sem Voterson, Džejson Robards i mnogi drugi.

> AMERIČKI GRAĐANSKI RAT: 1861. GODINA – POVOD RATA

Civil War S01E01, The: 1861 – The Cause (1990)

[David McCullough ... Himself - Narrator (voice), Shelby Foot ... Himself - Writer, Barbara Fields ... Herself - Historian, Ed Bearss ... Himself - Historian, Sam Waterston ... President Abraham Lincoln (voice), Julie Harris ... Mary Chestnut (voice), Jason Robards ... Ulysses S. Grant (voice), Morgan Freeman ... Frederick Douglass (voice), Paul Roebling ... Joshua L. Chamberlain / Sullivan Ballou (voice), Garrison Keillor ... Walt Whitman (voice), George Black ... Robert E. Lee (voice), Arthur Miller ... John Brown / William Tecumseh Sherman (voice), Christopher Murney ... Pvt. Elijah Hunt Rhodes (voice) (as Chris Murney), Charles McDowell ... Pvt. Sam Watkins (voice) (as Charley McDowell), Horton Foote ... Jefferson Davis (voice)]

- All Night Forever; Are We Free?; A House Divided; The Meteor; Secessionitis; 4:30 a.m. April 12, 1861; Traitors and Patriots; Gun Men; Manassas; A Thousand Mile Front; Honorable Manhood. Slavery began to flourish in the U.S. at the end of the 18th century with Eli Whitney's invention of the cotton gin. Whereas it would take one person a day to produce a pound of clean cotton, the cotton gin could produce 1000 lbs per day. Business boomed and the demand for slaves to work new cotton fields rose accordingly. Serious objections to slavery began as early as 1831 and the abolitionist movement in the North grew quickly. There was particular concern about whether new States entering the Union would be free or slave States. Some, like John Brown, added religious zealotry to the cause and his raid on the federal at Harper's Ferry in 1859 ended in failure. The Southern States were genuinely concerned that the Union would outlaw slavery altogether. There were 21 million people living in the North compared to only 9 million in the South, which included 4 million slaves. The turning point came in the election of 1860 which essentially became a referendum on slavery. The South... [Director: Ken Burns] [TV Episode, 1 of 9 Episodes, 96 min, 1.33 : 1, Documentary l History l War, USA]

- "Delili smo neopisivo iskustvo rata. Osećali smo i još uvek osećamo svu strast za životom. U našim mladim danima srca su nam bila dirnuta vatrom." - Oliver Vendel Holms. Negde u leto 1861. godine, Vilmeru Mek Linu je prekipelo. Dve velike vojske su se približavale njegovoj farmi. Ono što će biti prva značajnija bitka građanskog rata, Bitka kod Bul Rana, ili Bitka kod

Manasasa, kako su je zvali konfederalci, uskoro će besneti na čitavoj staroj virdžinijskoj farmi. Čak je jedna granata Unije eksplodirala u letnjoj kuhinji. Onda je Mek Lin odveo svoju porodicu iz Manasasa, duboko na jug, zapadno od Ričmonda, u bezbednost koju je propovedao, u prašnjavo malo mestašce zvano Apomatoks Kort Haus. I tamo, u njegovom dnevnom boravku, tri i po godine kasnije, Li se predao Grantu. A Vilmer Mek Lin mogao je sa punim pravom reći: "Rat je započeo u mom dvorištu, a završio u mom dnevnom boravku." Građanski rat je vođen na 10.000 mesta: od Valverdea u Novom Meksiku i Tulahome u Tenesiju, do Sent Albansa u Vermontu i Fernandine na obali Floride. Više od tri miliona Amerikanaca borilo se u tom ratu, a preko 600.000 ljudi, 2% stanovništva, umrlo je. Američki domovi postali su glavni štabovi. Američke crkve i škole zbrinjavale su umiruće. Ogromne vojske u potrazi za hranom mele su američke farme i palile američke gradove. Amerikanci su jedni druge klali masovno... ovde, u Americi, na svojim vlastitim poljima kukuruza i na plantažama breskve... duž poznatih puteva i kraj vodâ koje nose stara američka imena. Za dva dana u Šilou, na obalama reke Tenesi, palo je više Amerikanaca nego u svim prethodnim američkim ratovima zajedno. U Kold Harburu palo je 7.000 Amerikanaca u 20 minuta. Ljudi koji nikad nisu odlutali ni 20 milja od svog kućnog praga, sada su se našli kao vojnici u velikim armijama boreći se u herojskim bitkama stotine milja od kuće. Znali su da stvaraju istoriju i to je bila najveća avantura njihovih života. Rat je neke obogatio, druge upropastio... i zauvek promenio živote svih koji su ga proživeli: bezbojnog činovnika iz Galene u Ilinoisu, koji je zakazao u svemu osim u braku i u ratu, koji će za tri godine postati vođa vojske Unije, a za sedam, predsednik Sjedinjenih Država. Ekscentričnog studenta teologije i vojne taktike, hipohondra, koji je u bitke išao jašući sa jednom rukom podignutom, da bi, kako je govorio, "držao krv u ravnoteži". Univerzitetskog profesora iz Mejna, koji je u Litl Hilu u Pensilvaniji naredio neobičan školski manevar, koji je spasao vojsku Unije, a verovatno i samu Uniju. Dva obična vojnika, jednog iz Providensa u Rod Ajlendu... drugog iz Kolumbije u Tenesiju, koji su obojica služili po četiri godine, i, čini se, zajedno bili svuda tokom rata i preživeli da bi ispričali priču. Otmenog, neshvaćenog aristokratu, koji se protivio secesiji i ropstvu, a sad oboje počeo braniti na čelu jedne od najvećih armija svih vremena. Odbeglog momka koji se "iskrao" iz ropstva, regrutovao dva puka crnih vojnika i pomogao da se građanski rat pretvori u borbu za slobodu svih Amerikanaca. I konačno, grubijana iz Ilinoisa, koji je uspeo postati najveći predsednik kog je ova zemlja ikad imala.

> AMERIČKI GRAĐANSKI RAT: 1862. GODINA – JAKO KRVAVA PRIČA

Civil War S01E02, The: 1862 – A Very Bloody Affair (1990)

[David McCullough ... Himself - Narrator (voice), Shelby Foote ... Himself - Writer, Sam Waterston ... President Abraham Lincoln (voice), Julie Harris ... Mary Chestnut (voice), Jason Robards ... Ulysses S. Grant (voice), Morgan Freeman ... Frederick Douglass (voice), Paul Roebling ... Joshua L. Chamberlain / Various (voice), Garrison Keillor ... Walt Whitman / Various (voice), George Black ... Robert E. Lee (voice), Arthur Miller ... William Tecumseh Sherman (voice), Christopher Murney ... Pvt. Elijah Hunt Rhodes (voice) (as Chris Murney), Charles McDowell ... Pvt. Sam Watkins (voice) (as Charley McDowell), Horton Foote ... Jefferson Davis (voice), George Plimpton ... George Templeton Strong (voice), Philip Bosco ... Horace Greeley / Various (voice)]

- Politics; Ironclads; Lincolnites; The Peninsula; Our Boy; Shiloh; The Arts of Death; Republics; On to Richmond. By 1862, both sides had 1 million men in uniform across a 1000 mile battle front ranging from Manassas, Virginia to Missouri. Battles had taken a horrendous toll in human lives on both sides. Lincoln and his Cabinet were frustrated by the slow pace of the war and with Gen. George B. McClellan who apparently did not want to engage the enemy. The eventual attack on the Confederate capital, Richmond - by transporting Union troops by boat to the peninsula southeast of Confederate capital - was met by stiff resistance from a force one-tenth its size. McClellan dug in at Yorktown and the battle dragged on. Meanwhile, the South had a new weapon in the form of the Merrimack, the first ironclad ship far more powerful that anything the North had immediately available but they eventually responded with the Monitor, which won the epic battle of iron ships when the Merrimack withdrew. In the West, Union Gen. U.S. Grant won two crucial victories and enhanced his reputation as well by demanding... [Director: Ken Burns] [TV Episode, 2 of 9 Episodes, 64 min, 1.33 : 1, Documentary l History l War, USA]

- U hotelu "Vilard" u glavnom gradu Vašingtonu, pesnikinja Džulija Vord Hou probudila se iz spektakularnog sna. Tog je dana čula jedan puk iz Nove Engleske kako peva na paradi i zaspala sa pesmom "John Brown's Body", koja joj je odzvanjala u glavi. Sad u tami, ustala je iz kreveta i naškrabala reči ostatkom olovke. Prodala je svoju pesmu "The Atlantic Monthlyju" za četiri dolara. Postala je himna Unije. "Moje oči su videle slavu Gospodina koji dolazi, on gazi grožđe tamo gde su uskladišteni plodovi gneva, ispalio je sudbonosnu munju svog strašnog, brzog mača, njegova istina napreduje." Do 1862. godine Rusija je oslobodila kmetove. U Francuskoj je Viktor Igo objavio "Les Misérables" [Jadnike], a Žan Bernar Fok izmerio brzinu svetlosti. U Americi su Sjedinjene države uvele prvi državni porez na dohodak, zbog cene rata. Izmišljen je automatski top i rat se, sam po sebi, počeo menjati. Šokantne žrtve Bul Rana i Vilsons Krika, od borbe do borbe su se činile manjima. Sad su tu bila i nova pitanja: Hoće li nestati prednosti u snazi Severa zbog nesposobnosti i niskog morala? Hoće li Engleska biti na strani pamuka i Juga? Ko će kontrolisati Misisipi? Za godinu dana se država, sada dve države, podelila. Od beskrvnog sukoba na veštačkom ostrvu u Čarlstonskoj luci, rat se proširio na front od hiljadu milja, od Manasasa u Virdžiniji do Šangaja u Misuriju i šire. Na početku 1862. godine preko milion ljudi je bilo nestalo u ratu. U žestokoj borbi za Tenesi, stanovnici Klarksvila na Kamberlendu bili su kao zatvorenici u svojim domovima. Na severu udaljenom od svih borbi, ljudi u Dir Islu u Mejnu takođe su patili; zbog tužnih vesti iz mestâ za koja većina njih nikad nije ni čula. Do kraja rata mali gradić Vinčester u Virdžiniji 72 puta je prelazio iz ruke u ruku. Sem Votkins, vojnik Konfederacije, svoju prvu veliku bitku doživeo je u aprilu, na obalama reke Tenesi. Eliša Hant Rouds, službenica iz Providensa u Rod Ajlendu, svoj dvadeseti rođendan proslavila je u kampu Unije. General Unije, Džordž Mek Klilan, idol svojih vojnika, stvorio je moćnu vojsku i poveo je prema jugu, u Ričmond, gde je čekao Robert I. Li. "Današnja borba", rekao je Linkoln Kongresu, "ne vodi se isključivo za sadašnjost. Ona se vodi i za veliku budućnost." Sad, u njegovoj drugoj godini, rat je postao borba za buduću slobodu. To je zbilja jedna od onih... prekretnica. Veliki je bezdan između početka i kraja rata. Država se morala suočiti sa užasnom tragedijom i mi smo odreagovali kako bi i porodica reagovala u užasnoj tragediji. Bilo je gotovo nezamislivo da bi se nešto tako užasno moglo dogoditi. Morate shvatiti da su žrtve u bitkama građanskog rata daleko od onoga što danas možemo zamisliti. Ako danas u bici imamo deset posto žrtava, to se smatra krvoprolićem. Oni su imali 30 posto u mnogim bitkama... i to, iz bitke u bitku. 

> AMERIČKI GRAĐANSKI RAT: 1862. GODINA – ZAUVEK SLOBODNI

Civil War S01E03, The: 1862 – Forever Free (1990)

[David McCullough ... Himself - Narrator (voice), Barbara Fields ... Herself - Historian, Shelby Foote ... Himself - Writer, William Safire ... Himself - Journalist, Ed Bearss ... Himself - Historian, Sam Waterston ... President Abraham Lincoln (voice), Julie Harris ... Mary Chestnut (voice), Jason Robards ... Ulysses S. Grant (voice), Morgan Freeman ... Frederick Douglass / John Boston (voice), Paul Roebling ... Joshua L. Chamberlain / Various (voice), Garrison Keillor ... Walt Whitman (voice), George Black ... Robert E. Lee (voice), Arthur Miller ... William Tecumseh Sherman (voice), Christopher Murney ... Pvt. Elijah Hunt Rhodes (voice) (as Chris Murney), Charles McDowell ... Pvt. Sam Watkins (voice) (as Charley McDowell)]

- Stonewall; The Beast; The Seven Days; Kiss Daniel for Me; Saving the Union; Antietam; The Higher Object. While Gen. McClellan sat outside Richmond, three Union armies were being kept occupied by Stonewall Jackson and J.E.B. Stuart in northwestern Virginia. Lee was named commander of the army of Northern Virginia and immediately seized the initiative and attacked McClellan at Mechanicsville. Growing increasingly frustrated at McClellan's lack of progress, Lincoln visited him on the battlefield. When the general told the President that hew needed yet more troops, Lincoln ordered him to withdraw. Cotton production was cut in the south hoping this would spur the major European powers, England and France, to recognize and perhaps even aid the Confederacy. Progress was being made on the issue of emancipating the slaves. Congress forbade the return of runaway slaves and in New Orleans, the military Governor would free the slaves of any landowner who complained. Lincoln realized that emancipation would have to be delayed until the Union had a major victory on the battlefield. That would not come... [Director: Ken Burns] [TV Episode, 3 of 9 Episodes, 72 min, 1.33 : 1, Documentary l History l War, USA]

- Vojnik Edvin Tenison, ubijen u akciji kod Malvern Hila, 1. jula 1862. godine. Za vreme građanskog rata fotografi su svuda pratili vojsku da bi snimili ponosne portrete koje će momci poslati kućama i da bi ovekovečili onoliko akcije koliko im je dopuštala nezgrapna oprema i sporo zatvaranje blende. Neposredno pre bitke kod Fer Ouksa u Virdžiniji, kapetan Džordž Amstrong Kaster zastao je da bi se slikao sa Džej Bi Vašingtonom, bliskim prijateljem i kolegom iz klase na Vest Pointu, a sad poručnikom Konfederacije, kog je baš tog jutra zarobila predstraža Unije. Kako je proticala 1862. godina, karakter rata se menjao, a i većina zemlje se menjala sa njim. Do 1862. godine više od milion radnika na farmama prijavilo se u vojsku Unije i putnici na srednji zapad viđali su više žena nego muškaraca kako rade na polju. Godina koja je za Sever počela tako obećavajuće, sada je pošla po zlu. Pobede Julisisa Granta kod Donelsona i Šiloe zasenile su katastrofe na istoku. U Virdžiniji je vojska generala Džordža Mek Klilena sedela pred Ričmondom. Njen je komandant bio u posedu neuporedivo jačih snaga, ali nije imao volje za borbu. U međuvremenu, Konfederacija je počela ceniti briljantnost novog komandanta, Roberta I. Lija, koji će uskoro steći ugled jednog od najvećih vojskovođa svih vremena. A imala je Unija još i više problema. U Blekburnu u Engleskoj, na jednom javnom skupu je rečeno da je nemoguće da Sever nadvlada Jug i pozvali su na sporazumni prekid rata. Uz Evropu spremnu da prizna Konfederaciju, nezamisliva stvar se činila sve izvesnijom: Unija će izgubiti rat. "Moramo promeniti svoju taktiku ili ćemo izgubiti igru", napisao je Abraham Linkoln 1862. godine. Linkolnu je sad postalo jasno da više neće biti moguće obnoviti staru uniju i da bi trebalo prigrliti novu. Do leta je shvatio kakva im taktika treba da bi dobili rat: oslobođenje robova, ali je sumnjao da će ikad imati političku ili vojnu priliku da je primeni. "Teško mi je zadržati živu veru u pobedu države i zakona", poverio je njujorški advokat Džordž Templton Strong svom dnevniku. "Ovo su najmračniji dani koje doživljavamo još od Bul Rana." Niko nije znao da će te godine uskoro doživeti najkrvaviji dan rata... a onda - najvedriji. To je mogao biti jako gadan, prljav rat sa nikakvom mogućnošću pomirenja... I bila je to borba za oslobođenje robova, a ljudi koji su je poticali, robovi, oslobođeni crnci, abolicionisti... i puno običnih građana, oni su ti koji su oplemenili ono što bi inače bilo besmisleno krvoproliće u nešto uzvišenije.

> AMERIČKI GRAĐANSKI RAT: 1863. GODINA – NAJOBIČNIJE UBISTVO

Civil War S01E04, The: 1863 – Simply Murder (1990)

[Barbara Fields ... Herself - Historian, Paul Roebling ... Joshua L. Chamberlain (voice), James Symington ... Himself - Former Congressman, Sam Waterston ... President Abraham Lincoln (voice), George Black ... Robert E. Lee (voice), Julie Harris ... Mary Chestnut (voice), Jason Robards ... Ulysses S. Grant (voice), Morgan Freeman ... Frederick Douglass (voice),

Garrison Keillor ... Walt Whitman / Various (voice), Philip Bosco ... Horace Greeley / Various (voice), Arthur Miller ... William Tecumseh Sherman (voice), Terry Courier ... George McClellan (voice), Christopher Murney ... Pvt. Elijah Hunt Rhodes (voice) (as Chris Murney), Charles McDowell ... Pvt. Sam Watkins (voice) (as Charley McDowell), Jody Powell ... Stonewall Jackson / Various (voice)]

- Northern Lights; Oh! Be Joyful; The Kingdom of Jones; Under the Shade of the Trees; A Dust-Covered Man. By early 1863, Union soldiers with the Army of the Potomac had not been paid for 6 months and supplies were thin. Some 200 men were deserting every day and by January one-quarter of the men were AWOL. Gen. Ambrose Burnside, the new Union commander, wanted to take Fredericksburg but delays in getting the pontoon boats to cross the Rappahannock river allowed Lee to amass 75,000 men. The Union army was blown away and 9,000 men were killed. Elsewhere, the Confederate army was matching this success and a Union flotilla was captured. Lincoln called for more troops and in February, pushed a conscription bill through Congress. Both conscription and the freeing of the slaves were not universally popular and anti-war sentiment was growing. Jefferson Davis had his own problems however. His need to centralize authority did not sit well those who supported States rights. The economy began to collapse with high inflation and resulting protests. By the end of the year, 40% of the Confederate army... [Director: Ken Burns] [TV Episode, 4 of 9 Episodes, 58 min, 1.33 : 1, Documentary l History l War, USA]

- "U toj vojsci, jedna rupa na zadnjem delu pantalona ukazuje na kapetana, dve rupe - poručnika, a sasvim poderana stražnjica govori da je ta individua običan vojnik." Obe su strane imale svoj poseban način vikanja. Severnjačke trupe su uzvikivale nešto poput "hura!". Jedan vojnik je to nazvao "dubokim, srčanim, muževnim vikanjem severnjaka". Konfederalci su, naravno, imali nešto što se zvalo "dreka pobunjenika". Mi ne znamo tačno kako je to zvučalo. Jedan severnjak je to opisao. Rekao je... opisao je to opisujući poseban "osećaj vadičepa" koji ti se penje kičmom kad to čuješ. I rekao je: "Ako tvrdiš da si ga čuo, a nisi se uplašio, to znači da ga nikad nisi čuo." Bila je to... U osnovi je to bila neka vrsta povika iz lova na lisice pomešanog sa nekom vrstom dernjave kao sa ražnja, i koristilo se u napadima. Jednog starog konfederacijskog veterana zamolili su nakon rata, na susretu ženskog udruženja UDC, negde u Tenesiju, da zadreči kao pobunjenik. jer dame to nikad nisu čule. A on reče: "To se ne može, osim u jurišu. A i ne bih to inače mogao napraviti ustima punim veštačkih zuba i sa punim stomakom." Tako da nikad nisu čuli kako je to zvučalo. Američki građanski rat je vođen na 10.000 mesta. U Marfrisborou, Čambersburgu, Dranesvilu i Opelusasu... u kanjonu Apači, St. Augustineu, Padukahu i železničkoj stanici Brendi... na rekama Red, Rapahanok i Rapidan... preko reka Saskehana i Monongahela... od planina Ida i Olive do planine Zion... od Ninevaha i Nikadžek Gapa do Novog Berna, Nove Kartagine, Nove Iberije, Novog Lisabona i Nove Nade (New Hope). Od delte Jazua do strmih Čikaso litica na Misisipiju. 1863. godine Taipinški ustanak u Kini je ušao u svoju 13-u godinu. U Avganistanu je izbio građanski rat. U Americi je Edi Katbert iz "Philadelphia Keystonesa" ukrao prvu bazu u profesionalnom bejzbolu. U Vašingtonu je osnovana Nacionalna akademija nauka. Patentirane su "rolšue" i rođeni su Henri Ford i Vilijem Rendolf Harst. 1863. konfederacijski general "Stonvol" Džekson postaće strah i trepet Uniji, i legenda i na severu i na jugu. Džošua Lorens Čemberlen, jedan univerzitetski profesor iz Mejna, povešće svoj puk u slavu na obroncima Virdžinije i Pensilvanije. U divljini zapadno od Frederiksburga, Robert I. Li smisliće jedan od najsmelijih i najbriljantnijih planova bitke. Za to vreme, hiljadu milja na zapad, Julisis S. Grant nastavlja da udara na utvrdu pobunjenika u Viksburgu. Vojnik Konfederacije Sem Votkins boriće se u Marfrisboru, Šelbivilu, Čikamaugi, na bregu Lukaut i na grebenu Misionari i nekako će preživeti... dok će Eliša Hant Rouds imati najbolji 4. juli u svom životu. 1863. godine, uprkos pobedi Severa na Antietamu, uprkos ukidanju ropstva, uprkos očitoj prednosti u ljudstvu i tehnici, činilo se da Unija samo što nije prokockala sve što je imala. U međuvremenu, od Viksburga do Čarlstona, krhka konfederacijska koalicija se raspadala. Pa ipak, Konfederacija je nekako opstala, zahvaljujući odvažnosti, sreći i genijalnosti njenog glavnog štaba. Ali, najveći izazovi došli su tog leta, gde Misisipi oštro skreće, kod Viksburga, i u jednom uspavanom uglu Pensilvanije.

> AMERIČKI GRAĐANSKI RAT: 1863. GODINA – PRIRODA BORBE

Civil War S01E05, The: 1863 – The Universe of Battle (1990)

[David McCullough ... Himself - Narrator (voice), Shelby Foote ... Himself - Writer, Barbara Fields ... Herself - Historian, Daisy Turner ... Herself - Daugher of Alexander Turner, Ed Bearss ... Himself - Historian, Stephen B. Oates ... Himself - Historian, James Symington ... Himself - Former Congressman, Sam Waterston ... President Abraham Lincoln (voice), Julie Harris ... Mary Chestnut (voice), Jason Robards ... Ulysses S. Grant (voice), Morgan Freeman ... Frederick Douglass (voice), Paul Roebling ... Joshua L. Chamberlain / Various (voice), George Black ... Robert E. Lee (voice), Garrison Keillor ... Walt Whitman / Various (voice), Arthur Miller ... William Tecumseh Sherman (voice)]

- Gettysburg: The First Day; Gettysburg: The Second Day; Gettysburg: The Third Day; She Ranks Me; Vicksburg; Bottom Rail on Top; The River of Death; A New Birth of Freedom. In trying to draw Union troops away from the siege of Vicksburg, Robert E. Lee invaded Pennsylvania and over three days 150,000 men would do battle at Gettysburg. Confederate soldiers had gone into Gettysburg as they had heard there was a large supply of shoes available. The town soon became the focus of the battle that would shape the rest of the conflict. On the first day at Gettysburg, the Union forces were pushed back and by mid-afternoon, Confederate soldiers occupied the town. The second day focused on positioning leading to the battle of Little Round Top. an ideal position from which to gain the high ground and battlefield. The Union quickly gained control of the site and repelled several Confederate attempts to oust them. On day three, Lee ordered Gen. George Pickett to lead the charge against the Union forces on Cemetery Hill. Gen. Meade anticipated the attack and the rout of Confederate forces was complete with 6,500 casualties including most of the commanders. The next day,... [Director: Ken Burns] [TV Episode, 5 of 9 Episodes, 91 min, 1.33 : 1, Documentary l History l War, USA] 

- Više nego jednom za vreme građanskog rata novine su izveštavale o čudnoj pojavi: sa udaljenosti od samo par milja, ponekad se uopšte nisu čuli zvuci bitke, samo su se videli bljesak i dim topova, dok su udaljeniji posmatrači mogli jasno čuti zvuk. Ta jeziva tišina zvala se "akustična senka". U leto 1863. ratni brod Unije lovi konfederacijski trgovački ratni brod ispred Jokohame i napada japansku flotu zbog šikaniranja tamošnje kolonije zapadnjaka. Sjedinjene države su dobile svoju prvu pomorsku bitku protiv japanskog carstva, ali konfederalci su umakli. U Parizu te godine nove slike Sezana, Vistlera i Manea pokazane su na specijalnoj izložbi za neprihvaćene umetnike. U Rusiji je Dostojevski dovršio "Zapise iz podzemlja", a u Londonu je Karl Marks dovršavao svoje remek-delo "Kapital". U prvih šest meseci 1863. godine Robert I. Li i Stonvol Džekson izveli su jedan od najizvanrednijih vojnih pohoda u istoriji... uništavajući ogromne federalne armije kod Frederiksburga i Kenselorsvila, zaslužujući besmrtnu ljubav Juga. Ali, krajem maja promenila se sreća konfederalaca. Džekson je umro. Hiljadu milja na zapad, Grantova opsada pobunjeničkog uporišta Viksburga potrajala je toliko dugo, da je sâm Grant iz dosade počeo piti. Početkom juna konfederalci unutar grada uspevali su se nekako držati. Da bi odvratio federalne trupe od Viksburga, Li je svoju vojsku opet poveo na tlo Severa, vrebajući pravi trenutak da napadne. Kad je taj trenutak došao, ujutro 1. jula 1863. godine, to se zbilo na najbanalnijem mestu. Tri dana je 150.000 ljudi ratovalo jedni protiv drugih u pitomom ruralnom području južne Pensilvanije. Na kraju trećeg dana pokazalo se da je to bio odlučujući dan celog rata. Na jugu je rat uništio ekonomiju, pa ipak je južnjački borbeni duh bio jači nego ikad pre. Na severu, gde je industrija cvetala, ljuti radnici uskoro će izaći na ulice i protestvovati protiv ukidanja ropstva i rata. Na kraju godine Abraham Linkoln će otići u sad mirno područje Getisburga i pomučiće se da rečima izrazi ono što se desilo njegovom narodu. Kad je jedan crni vojnik u Nju Orleansu rekao: "Sloboda mora biti zauvek, ništa kraće", rekao je, zapravo, da ako se setimo onih koji su umrli, ako pomislimo na masakr, moralo je to biti zbog nekog višeg cilja, a ne samo zbog Unije i slobodne plovidbe Misisipijem. U leto 1863. godine konvencija slobodnih crnaca zahtevala je pravo za crnce da sudeluju u borbama kao vojnici, a u njihovoj ključnoj rezoluciji je stajalo: "Sad je vreme iskušati sve moguće lekove u obliku toplog olova i hladnog čelika, koje će uredno davati 100.000 crnih lekara." Na početku rata jedan odbegli rob, po imenu Aleks Tarner, krenuo je prema severu i pridružio se Prvom konjičkom puku Nju Džerzija. U proleće 1863. godine poveo je svoj puk natrag na svoju staru plantažu u Port Rojal u Virdžiniji i ubio svog bivšeg nadzornika. Kad je rat završio, otišao je u Novu Englesku i zaposlio se kao drvoseča. 1883. godine je rođena njegova ćerka Dejzi. "Draga gospođo, ja sam vojnik i izražavam se grubo i prosto. Nisam baš navikao pisati i mrzim to što Vam nanosim bol, ali, obećao sam da ću to učiniti, a i on je smatrao da, ako vest dođe od nekoga ko ga je voleo, to će možda ublažiti bol. Dosad ste već sigurno pogodili istinu koju sam nastojao prikriti, pa ćete mi oprostiti na grubim vojničkim rečima dok Vam budem opisivao kako je umro."

> AMERIČKI GRAĐANSKI RAT: 1864. GODINA – DOLINA SMRTI

Civil War: S01E06, The: 1864 – Valley of the Shadow of Death (1990)

[David McCullough ... Himself - Narrator (voice), Shelby Foote ... Himself / Pvt. John W. Haley, Ed Bearss ... Himself - Historian, Sam Waterston ... President Abraham Lincoln (voice),

Julie Harris ... Mary Chestnut (voice), Jason Robards ... Ulysses S. Grant (voice), Morgan Freeman ... Frederick Douglass (voice), Paul Roebling ... Joshua L. Chamberlain / Washington Roebling (voice), Garrison Keillor ... Walt Whitman (voice), George Black ... Robert E. Lee (voice), Arthur Miller ... William Tecumseh Sherman (voice), Christopher Murney ... Pvt. Elijah Hunt Rhodes (voice) (as Chris Murney), Charles McDowell ... Pvt. Sam Watkins (voice) (as Charley McDowell), Horton Foote ... Jefferson Davis (voice), George Plimpton ... George Templeton Strong (voice)]

- Valley of the Shadow of Death; Grant; Lee; In the Wilderness; Move by the Left Flank; Now, Fix Me; The Remedy. By 1864, Union forces had the upper hand, though the end of war was not yet in sight. President Lincoln named U.S. Grant overall commander of the Union army, 533,000 strong and the largest army in the world. He was made him a three star Lieutenant General, a rank last held by George Washington. He brought a different approach than his predecessors choosing to aggressively pursue Lee's army realizing that to do so would likely see them take control of Richmond. Success was not assured and did not come quickly. Their first encounter went to Lee but Grant used a flanking maneuver to push Lee's army ever closer to Richmond. The confederate side suffered a major blow with the death of J.E.B. Stuart, perhaps Lee's most trusted General. At Cold Harbor, Grant suffered a terrible defeat, losing thousands of men. He subsequently bypassed Richmond and went further south to Petersburg and dug in, leading to a long siege. Grant ordered Gen. Sherman to push toward and eventually attack Atlanta. [Director: Ken Burns] [TV Episode, 6 of 9 Episodes, 66 min, 1.33 : 1, Documentary l History l War, USA] 

- "Upravo sam ovog trenutka čuo vesti sa fronta. Još uvek nema pokreta, ali obe strane su neprestano na oprezu, očekujući da se nešto dogodi. Uskoro se ovde može očekivati ono što sam toliko puta video, opet užasne gomile i pune vozove i brodove krvavih i bledih, ranjenih mladih ljudi. Jer to je ono što će se sigurno dogoditi. Sve naznake za to sam ovde video." Volt Vitman. Uverenja vojnika bila su začuđujuće naivna. Na primer, vojniku u Getisburgu je rečeno: "Ideš napred jednu milju preko ovog otvorenog polja i zauzećeš ono brdo." Ja bih, na primer, rekao: "Generale, mislim da ne bismo to trebali. Ne verujem da možemo doći do tamo." Ali, oni su to uzimali zdravo za gotovo. Morate se setiti da su se borili četiri godine, što je... dugo vreme. Ta naivnost je bila na teškim iskušenjima, ali nikad je nisu izgubili. Oni su... Osećaj dužnosti... hrabrost u teškoj situaciji, jako jednostavne vrline, a oni su ih imali. 1864. godine je jedna pobuna u Kini, koja je progutala 20 miliona života, konačno završila. 1864. godine su armije ruskog cara pokorile Turkistan, a Tolstoj je završio "Rat i mir". 1864. godine je Luj Paster pasterizovao vino, Ženevska konvencija je utvrdila neutralnost bolnica na bojnom polju, a Karl Marks je osnovao "Međunarodno udruženje radnika" u Londonu i Njujorku. Nevada je postala država i prvi put se reči "U Boga se uzdamo" pojavljuju na kovanicama Sjedinjenih država. 1864. je bila četvrta godina američkog građanskog rata. Brodovi Unije nadzirali su Misisipi. Unija je pooštravala blokadu. Li je potučen kod Getisburga. Viksburg i Čatanuga su pali. Kad su nade konfederalaca počele tamniti, ratni ciljevi Unije postali su jasni: napasti srce Konfederacije u Atlanti i uništiti Lijevu Armiju severne Virdžinije. Ali kraj još uvek nije bio na vidiku. Kad su se Robert I. Li i Julisis S. Grant pripremili za prvi međusobni sukob ni jedan ni drugi nisu znali šta očekuje njihove armije duž polumeseca od sto milja, istočno od Ričmonda. Da bi pobedio, jedan će morati i nadmudriti i nadjačati drugoga. 1864. godine, prvi put u istoriji, jedna država će pokušati održati izbore usred građanskog rata. Nakon tri i po godine rata, izgledi Abrahama Linkolna za ponovni izbor nisu izgledali dobro. Za Elišu Hanta Roudsa, zaglavljenog u rovovima Unije na rubu Pitersburga, rat se otegao unedogled. Konfederalcu Semu Votkinsu kod Frenklina u Tenesiju, činilo se da je "došao anđeo smrti da pokupi svoju zadnju žetvu". Iste te godine Vilijem Tekamsa Šerman, sada komandant zapadnih armija Unije, krenuće preko planina Džordžije do Atlante. Poručnik Vašington Robling, koji je mislio da je najgore video kod Getisburga, gotovo je izgubio veru u stvar Unije. U Vašingtonu je bivši pesnik Volt Vitman radio kao negovatelj u prenatrpanim bolnicama Unije, dok nije više mogao izdržati. Slike iz rata 1864. godine biće užasno pogledati u nadolazećim godinama. "To je da se ceo svet zaprepasti, tom užasnom količinom mrtvih i razaranja koja odasvud prete. Počinjem na smrt i masakr nekoliko hiljada ljudi gledati kao na sitnicu, na nekakvu jutarnju strku, a možda je i dobro što smo tako ogrubeli. Najgori rat još nije ni počeo." Vilijem Tekamsa Šerman

> AMERIČKI GRAĐANSKI RAT: 1864. GODINA – NAJSVETIJE TLO

Civil War S01E07, The: 1864 – Most Hallowed Ground (1990)

[David McCullough ... Himself - Narrator (voice), Shelby Foote ... Himself - Writer / Various, Ed Bearss ... Himself - Historian, Stephen B. Oates ... Himself - Historian, Sam Waterston ... President Abraham Lincoln (voice), Julie Harris ... Mary Chestnut (voice), Jason Robards ... Ulysses S. Grant (voice), Morgan Freeman ... Frederick Douglass (voice), Paul Roebling ... Joshua L. Chamberlain / Washington Roebling (voice), Garrison Keillor ... Walt Whitman (voice), George Black ... Robert E. Lee (voice), Arthur Miller ... William Tecumseh Sherman (voice), Christopher Murney ... Pvt. Elijah Hunt Rhodes (voice) (as Chris Murney), Charles McDowell ... Pvt. Sam Watkins (voice) (as Charley McDowell), Horton Foote ... Jefferson Davis (voice)]

- A Warm Place in the Field; Nathan Bedford Forrest; Summer, 1864; Spies; The Crater; Headquarters U.S.A.; The Promised Land; The Age of Shoddy; Can Those Be Men?; The People's Resolution; Most Hallowed Ground. By the summer of 1864, the Union push had been stopped. At Petersburg, Union troops had been entrenched in an intricate network trenches for two months. The key to victory lay in Sherman capturing Atlanta and on July 22, the battle began and by September, Confederate Gen. Hood abandoned the city. In Virginia, Gen. Sheridan was laying waste to the Shenandoah Valley. For Lincoln, he faced an election in the midst of a civil war, something unknown at the time. Lincoln seemed unelectable and the Democrats were running the ousted Gen McClellan as their candidate. The Democrats had as their platform the immediate cessation of all hostilities. The election became a referendum on the war itself. By November, Lincoln and his running mate won a resounding victory with 55% of the popular vote. In the South, discouragement set in with the realization that they could not win the war. [Director: Ken Burns] [TV Episode, 7 of 9 Episodes, 68 min, 1.33 : 1, Documentary l History l War, USA] 

- "Potrebni su mi telesno zdravi ljudi sa dobrim konjima i puškama. Ne želim nikog osim one koji žele aktivno učestvovati. Dođite, momci, ako se želite dobro zabaviti i ubiti kojeg jenkija". Nejtan Bedford Forest, unuka Bedforda Foresta je živela ovde u Memfisu. Nedavno je umrla. Upoznao sam je i čak mi je jednom dopustila zamahnuti generalovom sabljom iznad glave, što mi je bilo veliko zadovoljstvo. Dugo sam razmišljao, pa sam je nazvao i rekao: "Mislim da je taj rat proizveo dva prava genija. Jedan od njih je bio Vaš deda, a drugi je bio Abraham Linkoln." Nastala je tišina na drugom kraju žice i ona je rekla: "Pa, znate, u našoj porodici nikad nismo previše držali do gospodina Linkolna." Nije joj se svidelo moje poređenje njenog dede sa Abrahamom Linkolnom, nakon svih tih godina. Južnjaci su jako čudni po pitanju tog rata. Bitke su vođene širom zemlje: na raskršću Sabine u blizini granice između Teksasa i Lujzijane i duž reke Red, na reci Litl Blu u Misuriju, kod Poison Springa i Dženkins Ferija u Arkanzasu, duboko na indijanskoj teritoriji. Do leta 1864. inicijativa Unije je popustila. I pored njenog moćnog industrijskog aparata, i pored rastućih problema za Jug, Sever je gubio kontrolu u ratu. Kako je popis žrtava rastao, tako je rastao i otpor prema ratu. Kako se približavala predsednička kampanja Abraham Linkoln je znao da će morati učiniti nešto što još nikad nije učinjeno: podvrći se nacionalnim izborima za vreme građanskog rata i pobediti. "Svejedno je da li za vreme rata ili ne", rekao je jedan savetnik Linkolnu, "u pitanju je opstanak naše države." Kod Petersburga je ukopana armija Roberta I. Lija nastavila da pruža otpor opsadi Julisisa S. Granta, koja je počela pre dva meseca. Da bi okončali ovu pat-poziciju vojnici Unije su kopali duboko ispod linija konfederalaca. Severno od Atlante Vilijem Tekamsa Šerman moraće se probiti kroz neprobojni sistem rovova, grudobrana i parapeta da bi zauzeo grad, ako uopšte dospe do tamo. To leto, na užasnim vrućinama Misisipija konfederacijski general Nejtan Bedford Forest učvrstiće svoj ugled najzastrašujućeg konjičkog komandanta u tom ratu. U međuvremenu, u dolini Šenandoa rastom niski general Unije, Fil Šeridan, sa zadovoljstvom će uništiti svaku farmu i selo kojih se dokopa, dok se u Ričmondu Džeferson Dejvis očajnički bori da održi u životu ideju o Konfederaciji. Na kraju godine general-intendant Unije, Montgomeri Meigs, izgubiće sina i tugovati na kućnom pragu Roberta I. Lija. U leto 1864. godine ljudi će se teško setiti da je ikad postojalo vreme bez rata i mnogi neće verovati da će rat ikad završiti.

> AMERIČKI GRAĐANSKI RAT: 1865. GODINA – RAT JE PRAVI PAKAO

Civil War: S01E08, The: 1865 – War is All Hell (1990)

[David McCullough ... Himself - Narrator (voice), Shelby Foote ... Himself - Writer / Various, Ed Bearss ... Himself - Historian, James Symington ... Himself - Former Congressman, Sam Waterston ... President Abraham Lincoln (voice), Julie Harris ... Mary Chestnut (voice), Jason Robards ... Ulysses S. Grant (voice), Morgan Freeman ... Frederick Douglass (voice), Paul Roebling ... Joshua L. Chamberlain / Washington Roebling (voice), Garrison Keillor ... Walt Whitman / Various (voice), George Black ... Robert E. Lee (voice), Arthur Miller ... William Tecumseh Sherman (voice), Christopher Murney ... Pvt. Elijah Hunt Rhodes (voice) (as Chris Murney), Charles McDowell ... Pvt. Sam Watkins (voice) (as Charley McDowell),

Horton Foote ... Jefferson Davis (voice)]

- Sherman's March; The Breath of Emancipation; Died of a Theory; Washington, March 4, 1865; I Want to See Richmond; Appomattox. By the beginning of 1865, the Confederacy was coming to an end. Atlanta had been overrun and Sherman was marching to the sea. Lincoln approved Sherman's plan against the advice of those around him. Sherman set fire to Atlanta, burning anything that could be of use to the opposition. With 62,000 men, he set off toward Savannah. While Sherman went south, the bulk of the Confederate army outside Virginia was destroyed at the battle of Franklin, Tenn. and by early January, Sherman turned northward into the Carolinas. In Virginia meanwhile, Lee's army was under-equipped and underfed. He called on the legislature to arm slaves promising them freedom after the war ended. They complied. On March 4, 1865, Lincoln was inaugurated for his second term. Grant's army was firmly entrenched outside Petersburg for some 9 months. Lee's army was dwindling with an ever increasing number of deserters and when the battle eventually came, it was only a matter of time until the Union won. [Director: Ken Burns] [TV Episode, 8 of 9 Episodes, 65 min, 1.33 : 1, Documentary l History l War, USA] 

- "Smatrali smo da je najpoželjnije da Sever pobedi. Verovali smo u princip neuništivosti Unije. Mi, ili barem mnogi među nama, takođe smo verovali da je sukob bio neizbežan i da je ropstvo trajalo dovoljno dugo, ali smo isto tako verovali i da su se oni, koji su bili protiv nas, držali jednako svetih uverenja, koja su bila suprotna našima, i poštovali smo ih onako kako svaki čovek koji ima srca mora poštovati one koji daju sve za svoja uverenja." - Oliver Vendel Holms. Mi smo veterani Građanskog rata od šezdeset prve do šezdeset pete! Ovo je barjak Hokinsovih Zuava iz Njujorka. A sad - pozdrav! Kao južnjak, rekao bih... Jedna od najvažnijih stvari u ovom ratu je da južnjaci imaju taj osećaj poraza kog... niko u ostatku zemlje nema... Videćete da u filmu "Paton" glumac koji glumi Patona kaže: "Mi Amerikanci nismo nikad izgubili rat." To je prilično začuđujuća izjava za Patona, zato što je Patonov deda bio u Lijevoj Armiji severne Virdžinije, a on je sigurno izgubio rat. 1865. godine u Južnoj Africi belci su pleme Basoto proterali sa njihove zemlje. U Avganistanu su manevri ruskih trupa duž granice izazvali veliku zabrinutost u svetu. U jednom samostanu u Austriji Gregor Mendel je ustanovio principe nasleđivanja, a u Irskoj je rođen pesnik Vilijem Batler Jeats. 1865. godine u Americi je Semjuel Klemens objavio svoju prvu kratku priču pod pseudonimom Mark Tven. 13. amandman o ukidanju ropstva zvanično je ratifikovan i osnovan je Kju Kluks Klan. 1860. godine većina od 31 milion stanovnika mirno je živela na farmama ili u malim gradovima. Do 1865. godine sve se promenilo. Šarpsburg u Merilendu... Frederiksburg u Virdžiniji... Marfrisboro u Tenesiju... Getizburg u Pensilvaniji... Viksburg u Misisipiju... Atlanta u Džordžiji. Početkom 1865. godine Konfederacija je bila na umoru. Na zapadu je opstala samo još Armija Tenesija, sva u ritama. Njene vojnike, kao npr. Sema Votkinsa, više je brinula hrana, deke i obuća nego borba. Pred Pitersburgom su bili ukopani Eliša Hant Rouds i 120.000 drugih vojnika Unije, nemoćni da rasteraju upornu pobunjeničku vojsku. Atlanta je razorena, a Džordžija i obe Karoline ležale su bespomoćno na putu kretanja Vilijema Tekamse Šermana. Početkom godine Robert I. Li preuzeo je komandu nad svim južnjačkim snagama, a sa njom i beznadežan zadatak potiskivanja ogromnih armija Unije, koje su se sad približavale iz svih smerova. Sa pobedom nadomak ruke, Abraham Linkoln radovao se drugom predsedničkom mandatu i novom izazovu: ozdravljenju nacije koju je toliko izmučio da bi se ponovno ujedinila. "To je bilo najveće i najpotresnije poglavlje u američkoj istoriji, prožimanje niskosti i veličine, kraja i početka. Izrodilo se iz ljudske prirode, ali nije išlo onako kako su to ljudi zamislili. Od svih ljudi se Abraham Linkoln najviše približio razumevanju šta se događalo. Pa ipak, čak i on, kad se na kraju osvrnuo na protekla zbivanja, morao je priznati da se u zemlji događalo nešto neizrecivo. Svevišnji je imao neke svoje planove." - Brus Katon.

> AMERIČKI GRAĐANSKI RAT: 1865. GODINA – BOLJI ANĐELI NAŠE PRIRODE

Civil War S01E09, The: 1865 – The Better Angels of Our Nature (1990)

[David McCullough ... Himself - Narrator (voice), Barbara Fields ... Herself - Historian, Shelby Foote ... Himself - Writer / Various, James Symington ... Himself - Former Congressman,

Stephen B. Oates ... Himself - Historian, Sam Waterston ... President Abraham Lincoln (voice), Julie Harris ... Mary Chestnut (voice), Jason Robards ... Ulysses S. Grant (voice), Morgan Freeman ... Frederick Douglass (voice), Paul Roebling ... Joshua L. Chamberlain / Various (voice), Garrison Keillor ... Walt Whitman / Various (voice), George Black ... Robert E. Lee (voice), Arthur Miller ... William Tecumseh Sherman (voice), Christopher Murney ... Pvt. Elijah Hunt Rhodes (voice) (as Chris Murney), Charles McDowell ... Pvt. Sam Watkins (voice) (as Charley McDowell)]

- Assassination; Useless, Useless; Picklocks of Biographers; Was It Not Real? The North celebrated Lee's surrender and the end of the war. On April 14, Good Friday, John Wilkes Booth learned that President Lincoln, General Grant and others were to attend a play at the Ford theater. The Grants decided not to attend and left Washington for Philadelphia. Booth shot the President in the back of the head, and Lincoln died the next day at 7:22 a.m. The news flashed across the country via the telegraph and celebration turned to sorrow. Scattered fighting continued into May but on May 23, a victory parade was held in Washington. By July, eight of Booth's co-conspirators were found guilty and four of were hanged. Those who survived the war returned home and resumed their lives. Sherman was frequently sought as a political candidate bur flatly refused to serve in any capacity. Sheridan remained in the army and was active in the Indian wars that followed. In the South, Jefferson Davis was vilified as the true villain of the war and spent two years in custody, but was... [Director: Ken Burns] [TV Episode, 9 of 9 Episodes, 65 min, 1.33 : 1, Documentary l History l War, USA] 

- "Je li sve to bila istina? Jesam li ja to video one svoje hrabre i plemenite zemljake da mrtvi leže kupajući se u svojoj krvi? Jesam li video našu zemlju opustošenu i porušenu? Jesam li video vojnike kako marširaju, a Zemlja drhti i cvili pod njihovim ritmičnim koracima? Jesam li video ruševine spaljenih gradova i napuštenih domova? Jesam li video zastavu svoje zemlje, koju sam toliko dugo sledio, zauvek smotanu, da se nikad više ne zavijori? Naravno da sve ovo nije ništa drugo do izraz moje vlastite mašte. Ali, psst! Sad čujem bitku da se približava. Taj duboki, potmuli zvuk na zapadu grmljavina je topova u daljini." - Vojnik Sem Votkins, kompanija "H", Prva regimenta Tenesija. "Čudno, zar ne, da bitke, mučenici, krv, čak i ubistvo, mogu toliko ujediniti naciju." - Volt Vitman. To je taj događaj u američkoj istoriji kad... To je trenutak koji je od Sjedinjenih država stvorio jednu državu. Mislim, na različite načine. Sjedinjene države su očito bile država kad su usvojile Ustav, ali su usvojile takav Ustav, koji... kome je nužan bio rat, da bi se sredio... Prema tome, rat je bio nužan i da bi se stvorila prava država od nečeg što je bilo teoretska država, kako je to bilo zamišljeno na ustavotvornoj skupštini. Pre rata se govorilo "Sjedinjene države su..." Gramatički se to tako izgovaralo, jer se radi o uniji nezavisnih država. A posle rata, uvek - "SAD je...", [The United States is...] kako govorimo i danas, a da toga uopšte nismo svesni. A taj je rezultat postignut ratom. Pretvorio nas je u "je". Konfederativne države Amerike nekad su se protezale od Rapahanoka do Rio Grandea. Njene vođe nekada su sanjale o tropskoj imperiji, koja će se stalno širiti na jug: do Meksika, Gvatemale, Nikaragve, Brazila... U aprilu 1865. godine taj se san raspršio. Ričmond je pao. Vlada Konfederacije, zajedno sa Džefersonom Dejvisom, pobegla je u divljinu Severne Karoline. Armije Konfederacije, nekad strah i trepet Uniji, potučene su i gotovo skapale od gladi, a onda prisiljene na predaju kod Apomatoksa, gde je Julisis S. Grant konačno saterao u ugao Roberta I. Lija. U aprilu 1865. godine Eliša Hant Rouds primiće najbolju vest u ratu... a onda najgoru. U šumama Severne Caroline, dva stara protivnika, Villijem Tekamsa Šerman i Džozef I. Džonston, srešće se na bojnom polju poslednji put. U to vreme, konfederalac Sem Votkins će zapisati: "Nekada ponosna Armija Tenesija izrodila se u rulju." U aprilu 1861. godine Abraham Linkoln zaklinjao je svoje zemljake da ne idu u rat i da poslušaju "bolje anđele svoje prirode". Sada, u aprilu 1865. godine, krvoproliću je konačno došao kraj. Ali u Vašingtonu, Džon Vilks But nije mogao prihvatiti da se rat završio. U četiri godine snimljeno je više od milion ratnih fotografija. A sada, kao da ih niko više nije hteo. Metju Brejdi je bankrotirao. Hiljade negativa na staklenim pločama su izgubljene, zametnute ili zaboravljene. Hiljade su prodate vrtlarima, ne zbog slika na njima, nego zbog stakla samoga. U godinama nakon Apomatoksa, sunčeva svetlost je polagano spalila slike rata sa hiljada zidova staklenika. "Građanski rat", napisao je jedan harvardski profesor u to vreme, "predstavlja veliki jaz između onoga šta se događalo pre u našem veku i šta se dogodilo posle." "Ne čini mi se baš da živim u onoj državi u kojoj sam rođen." Rat je završio... i nije završio. "Nemam više cipela. Nemam odeće. Iscrpljen sam, bolestan sam, gladan sam. Porodica mi je sva pobijena ili raštrkana. I sve sam to pretrpeo za svoju zemlju. Ja volim svoju zemlju, ali ako ovaj rat ikad završi proklet bio ako ikad zavolim neku drugu zemlju!" "I tako smo Blekvud i ja napustili armiju... našu armiju. Ostavili smo ih tamo na bregu, sa njihovim oružjem poslaganim na polju, sve u redovima, da ih nikad više ne vidimo. Rekavši Klarku i Belu 'zbogom', prešli smo cestu i ušli u polja i gustiš i uskoro izgubili pogled na sve što je govorilo o postojanju nečeg što je ostalo od armije." - Beri Benson.

 PLES SA VUKOVIMA

Dance with Wolves (1990)  

[Kevin Costner ... Lieutenant John Dunbar, Mary McDonnell ... Stands with a Fist, Graham Greene ... Kicking Bird, Rodney A. Grant ... Wind in His Hair, Floyd 'Red Crow' Westerman ... Ten Bears (as Floyd Red Crow Westerman), Tantoo Cardinal ... Black Shawl, Robert Pastorelli ... Timmons, Charles Rocket ... Lieutenant Elgin, Maury Chaykin ... Major Fambrough, Jimmy Herman ... Stone Calf, Nathan Lee Chasing His Horse ... Smiles a Lot, Michael Spears ... Otter, Jason R. Lone Hill ... Worm, Tony Pierce ... Spivey, Doris Leader Charge ... Pretty Shield]
- Lt. John Dunbar, exiled to a remote western Civil War outpost, befriends wolves and Indians, making him an intolerable aberration in the military. Lt. John Dunbar is dubbed a hero after he accidentally leads Union troops to a victory during the Civil War. He requests a position on the western frontier, but finds it deserted. He soon finds out he is not alone, but meets a wolf he dubs "Two-socks" and a curious Indian tribe. Dunbar quickly makes friends with the tribe, and discovers a white woman who was raised by the Indians. He gradually earns the respect of these native people, and sheds his white-man's ways. [Director: Kevin Costner] [Michael Blake (novel)] [181 min, 2.35 : 1, Adventure l Drama l Western, USA-UK]
- 1861. godina, traje Američki građanski rat. Unijin poručnik Džon Danbar (K. Costner) nakon teške bitke otkrio je da mu doktori planiraju amputirati bolesnu nogu pa zbog toga odluči da učini samoubistvo jurišem na neprijateljsku liniju. Ali to izazove zbunjenost kod neprijateljske, konfederacijske strane i čistom srećom njegova jedinica pobedi pa ga proglase junakom. Na svoju želju, Danbar napušta ludilo ratnog fronta pa se zaputi u mirna prirodna prostranstva Dakote prema udaljenom utvrđenju. Ali nakon dugog puta otkrije da je utvrđenje napušteno i da ga posmatraju Indijanci. Da bi uspostavio kontakt, on se uputi prema njihovom selu, ali na putu slučajno sretne i spasi ženu Stoji Sa Šakom (M. McDonnell) od samoubistva. Ona je belkinja, ali su je odgajili Indijanci pa je smatraju svojom. Nakon početnih komplikacija, Danbar upozna poglavicu Ptica Koja Udara (G. Greene) pa se sprijatelji sa Indijancima i nauči njihov jezik. Stoji Sa Šakom i Danbar se zaljube. S vremenom se on potpuno stopi sa indijanskom kulturom, dok ne postane jedan od njih i pronađe svoj unutrašnji mir. Ipak, tada u to područje upadnu američki vojnici, uhvate Danbara pa ga proglase izdajnikom jer se stopio sa Indijancima i dobio indijansko ime: Dances with Wolves (Onaj Koji Pleše Sa Vukovima).

 U DIMU BARUTA 2: POSLEDNJI APAČ

Gunsmoke: The Last Apache (1990)   

[James Arness ... Matt Dillon, Richard Kiley ... Chalk Brighton, Amy Stock-Poynton ... Beth Yardner, Geoffrey Lewis ... Bodine, Joe Lara ... Wolf, Sam Vlahos ... Tomas, Hugh O'Brian ... Gen. Nelson Miles, Michael Learned ... Mike Yardner, Peter Murnik ... Lt. Davis, Robert Covarrubias ... Bartender, Ned Bellamy ... Capt. Harris, Dave Florek ... Smiley, Joaquín Martínez ... Geronimo (as Joaquin Martinez), Kevin Sifuentes ... Nachite, Robert Brian Wilson ... Corporal]

- James Arness rides again as Matt Dillon, the US Marshal he made popular in the 1955-75 TV series. In this movie he goes after a renegade Apache named Wolf (Joe Lara) who has taken his daughter captive. As a bargaining chip, Dillon helps two sons of Apache chief Geronimo out of the fort stockade and offers them in trade. Dillon is aided by an Army scout, Chalk Brighton (Kiley). [Director: Charles Correll] [94 min, 1.33 : 1, Western, USA]

- Džejms Arnes ponovo nastupa u ulozi Meta Dilona koga je glumio 20 godina u istoimenoj seriji. Met prima pismo od Majka Jardnera (M. Learned) koja mu govori da joj je apački odmetnik Volf (J. Lara) oteo ćerku i da joj je on otac. Zajedno sa vojnim izviđačem, Čalkom (R. Kiley), Met kreće u potragu za ćerkom i vodi sa sobom dva Indijanca koji su bliski sa Džeronimom (J. Martínez) da bi ih zamenio za vlastitu ćerku.

KAUBOJ U AUSTRALIJI [aka NAJBOLJI STRELAC]

Quigley Down Under (1990)

[Tom Selleck ... Matthew Quigley, Laura San Giacomo ... Crazy Cora, Alan Rickman ... Elliott Marston, Chris Haywood ... Major Ashley-Pitt, Ron Haddrick ... Grimmelman, Tony Bonner ... Dobkin, Jerome Ehlers ... Coogan, Conor McDermottroe ... Hobb, Roger Ward ... Brophy, Ben Mendelsohn ... O'Flynn, Steve Dodd ... Kunkurra, Karen Davitt ... Slattern, Kylie Foster ... Slattern, William Zappa ... Reilly, Jonathan Sweet ... Sergeant Thomas]

- Sharpshooter Matt Quigley is hired from Wyoming by an Australian rancher paying a very high price. But when Quigley arrives Down Under, all is not as it seems. Sharpshooter Matt Quigley is hired from America by an Australian rancher so he can shoot aborigines at a distance. Quigley takes exception to this and leaves. The rancher tries to kill him for refusing, and Quigley escapes into the brush with a woman he rescued from some of the rancher's men, and are helped by aborigines. Quigley returns the help, before going on to destroy all his enemies. [Director: Simon Wincer] [119 min, 2.35 : 1, Action l Adventure l Drama, AUS-USA]

- Metju Kvigli (T. Selleck) je kauboj sa oštrim okom koji bez muke precizno pogađa mete na velikim udaljenostima. Kviglijevo oružje je model puške "Sharps Buffalo" iz 1874. godine. Kada ugleda oglas u lokalnim novinama, u kom se traži vešt čovek sa iskustvom u preciznom pucanju, Kvigli odgovara sa svega četiri reči: "Metju Kvigli 900 jardi". Ubrzo dobija angažman, stiže u Australiju, upoznaje se sa Eliotom Marstonom (A. Rickman), čovekom koji ga je zaposlio. Eliot mu objasni da će njegov zadatak biti "čišćenje" australijskih prostranstava od Aboridžina, međutim, kada shvati zašto je došao u Australiju, Kvigli pokuša pobeći...

  

 MLADI REVOLVERAŠI 2 

Young Guns 2: Blaze of Glory (1990)

[Emilio Estevez ... William H. 'Billy the Kid' Bonney, Kiefer Sutherland ... Josiah Gordon 'Doc' Scurlock, Lou Diamond Phillips ... 'Jose' Chavez y Chavez, Christian Slater ... Arkansas Dave Rudabaugh, William Petersen ... Patrick Floyd 'Pat' Garrett, Alan Ruck ... Hendry William French, R.D. Call ... D.A. Rynerson, James Coburn ... John Simpson Chisum, Balthazar Getty ... Tom O'Folliard, Jack Kehoe ... Ashmun Upson, Robert Knepper ... Deputy Carlyle, Tom Kurlander ... J.W. Bell, Viggo Mortensen ... John W. Poe, Leon Rippy ... Robert 'Bob' Ollinger,

Tracey Walter ... Beever Smith]

- In 1881, cattle baron John Chisum pays a bounty to Patrick Floyd Garrett to kill outlaw Billy the Kid. Billy "The Kid" and his gang are wanted by the law, and when "Doc" Scurlock and Chavez are captured, Billy has to save them. They escape and set south for Mexico. "Let's hire a thief to catch one", John S. Chisum said, so he paid Pat Garrett, one of Billy's former partners, $1000 for the killing of William H. Bonney aka Billy "The Kid". [Director: Geoff Murphy] [104 min, 2.35 : 1, Western, USA]

- Krajem 40-ih mladi advokat Čarls se u pustoši američkog Zapada susretne sa starim Brušijem, vitalnim 90-godišnjakom, koji tvrdi da je upravo on legendarni revolveraš poznat kao Bili Kid. Advokat zna verziju Bilijeve smrti i sa nepoverenjem pristane saslušati starčevu priču. Prema njegovim rečima, nekadašnja banda mladog Bilija ponovno se okupila 1879. godine, godinu dana posle legendarnog rančerskog "Rata u okrugu Linkoln".